sobota, 19 grudnia 2009

Medresa masreja, czyli o tym jak uczą w Egipcie...





Od wielu lat, dzięki starożytnym zabytkom, wspaniałej pogodzie i przepięknemu morzu, Egipt przyciąga turystów z całego świata. Wielu obcokarajowcom spędzającym na Wybrzeżu Morza Czerwonego wakacje wydaje się, że ta ziemia jest arkadią. Dopiero gdy przebywa się tu dłużej lub zamieszka na stałe, zaczyna się postrzegać ten kraj inaczej. A jeśli ktoś przyjedzie tu z dziećmi lub je tutaj urodzi, będzie miał problem, komu powierzyć ich edukacje i co zrobić, żeby dzieci nie były na straconej pozycji tylko dlatego, że ich rodzice wybrali Egipt na miejsce zamieszkania.

W Egipcie ogromnym problemem jest analfabetyzm, 28% ogólnej liczby ludności to analfabeci. Umiejętności czytania i pisania nie posiada aż 40,6% kobiet i 17% mężczyzn. Egipcjanie bardzo rzadko czytają książki, a jeśli już sięgają po lekturę, to jest to głównie Koran i prasa codzienna. W przeciętnym egipskim domu jedyną książką, poza podręcznikami szkolnymi, jest święta księga islamu. Ogromną popularnością cieszy się tu telewizja, która jest głównym źródłem informacji, dostarcza rozrywkę i spełna również funkcję edukacyjną. Z reguły telewizor włącza się rano, a wyłącza w późnych godzinach wieczornych. Nawet podczas wizyt towarzyskich Egipcjanie nie odrywają oczu od telewizora.


Rok szkolny zaczyna się w trzecim tygodniu września, a w ubiegłym roku, ze względu na świńską grypę, zaczął się z dwutygodniowym opóźnieniem . Nauka kończy się w pierwszej połowie maja (młodsze dzieci) lub pod koniec czerwca (młodzież). Zimą są dwutygodniowe ferie. W północnej części Egiptu dniem wolnym od pracy i nauki jest tylko piątek. Natomiast w środkowym i południowym Egipcie dzieci mają dwa dni wolne: piątek i sobotę. W niektórych szkołach, ze względu na mniejszość chrześcijańską, stanowiącą w Egipcie 9% ogółu społeczeństwa, zajęcia nie odbywają się w niedziele i piątki. Dniami wolnymi oprócz świąt narodowych są najważniejsze święta muzułmańskie i chrześcijańskie.


W Egipcie obowiązek szkolny obejmuje wiek 6-15 lat. Jednak często w czasie godzin szkolnych spotyka się kilkuletnie dzieci żebrzące, sprzedające gazety w pociągach, na stacjach kolejowych, pracujące w polu, na budowie lub pobierające pieniądze od pasażerów w mikrobusach. Dzieje się tak poniewaz niektórzy Egipcjanie zaniedbują edukację swoich dzieci. Wcześnie przygotowują synów do pracy i umożliwiają im zdobycie lepszego wykształcenia, bo - zgodnie z nauką islamu - na ich barkach w przyszłości będzie spoczywało utrzymanie własnej rodziny i rodziców. Natomiast dziewczynki niekoniecznie muszą być wykształcone, bo po osiągnięciu pełnoletności wyjdą za mąż, opuszczą rodziców i będą się zajmowały prowadzeniem domu oraz wychowywaniem dzieci. Beduini zamieszkujący egipskie pustynie nie uczęszczają w ogóle do szkoły.Ich nauczycielem jest szejh - przywódca wioski.

Wieku szkolnego dziecka nie określa się w oparciu o rok kalendarzowy, ale w ten sposób, że ustala się, ile skończonych lat ma potencjalny uczeń w dniu 1 września. Zatem naukę w pierwszej klasie szkoły podstawowej rozpoczyna dziecko, które w dniu 1 września będzie miało ukończone 6 lat.

Wszyscy egipscy uczniowie noszą specjalne szkolne mundurki i po kolorystyce szkolnego ubrania łatwo można rozpoznać, w jakiej szkole uczy się idące ulicą dziecko. Biel i beż to kolory państwowej szkoły podstawowej, a granat, błękit i biel to barwy rządowego gimnazjum. Uczniowie z dumą noszą swoje uniformy, szczególnie dzieci uczęszczające do elitarnych szkół prywatnych.


Edukacja przedszkola jest bardzo modna w tym kraju. Wiele egipskich dzieci uczęszcza do przedszkola w wieku 3 lat (Baby Class), a następnie pobiera dwuletnią naukę przygotowującą do edukacji w szkole podstawowej (KG1, KG2). Dzieci uczą się poprzez zabawę i już w tym czasie poznają pierwszy język obcy - język angielski. Drugiego języka obcego państwowe szkoły uczą dopiero w szkole średniej.

Szkoła podstawowa trwa w Egipcie 6 lat. Po jej ukończeniu nauka odbywa się w trzyletnim gimnazjum. Następnie Egipcjanie kontynuują edukację w trzyletnich szkołach średnich, które dzielą się na szkoły zawodowe, przygotowujące do studiów na kierunkach technicznych oraz takie, które umożliwiają studia na pozostałych kierunkach uniwersyteckich. Studia trwają 4 lata, z wyjątkiem medycyny (6 lat) i wybranych kierunków na Uniwersytecie Al-Azar (7lat).

O możliwości podjęcia studiów na danym kierunku decydują wyniki testów końcowych, przeprowadzanych w dwóch ostatnich latach szkoły średniej. Jeśli ktoś chce studiować trudny kierunek, np. medycynę, musi uzyskać maksymalną liczbę punktów ze wszystkich przedmiotów.

W Egipcie jest wiele uniwersytetów i uczelni wyższych, ale na uwagę zasługują przede wszystkim trzy. Pierwszy z nich to Al-Azar - teologiczna uczelnia muzułmańska w Kairze, która powstała X w. Uniwersytet przy meczecie Al-Azar jest najsłynniejszą uczelnią w świecie muzułmańskim, kształcącą wyłącznie muzułmanów i nieliczne muzułmanki. Językiem wykładowym jest arabski. Al-Azar prowadzi i utrzymuje własne szkoły podstawowe, gimnazjalne i średnie w wielu miastach Egiptu.

Druga ważna uczelnia to Uniwersytet Amerykański w Kairze, który został założony w 1919 roku przez Amerykanów. Ta liberalna uczelnia jest obecnie jedną z najbardziej prestiżowych i najdroższych szkół wyższych regionu. Uczelnia kształci studentów w języku angielskim. O tym uniwersytecie mówi się,że jest to kawałek Ameryki w Egipcie.

Młodzi i wykształceni Egipcjanie chwalą sobie Uniwersytet Kairski. Absolwentami tej uczelni są światowi arabscy politycy. Uniwersytet ten uczończył między innymi Jaser Arafat, a także egipski laureat literackiej Nagrody Nobla - Nagib Mahfuz.

Niestety nawet jeżeli komuś z biednej rodziny uda się ukończyć studia, to bez znajomości ma małe szanse na zdobycie atrakcyjnej pracy. W Egipcie powszechna jest korupcja i kompetencje wcale nie są najważniejsze przy obsadzaniu stanowisk. Ta sytuacja powoduje, ze wielu Egipcjan wykonuje prace poniżej posiadanych kwalifikacji i marzy o opuszczeniu swojej ojczyzny oraz podjęciu pracy poza krajem.

Egipcjanie są przekonani, że najlepsze szkoły państwowe i kompetentni nauczyciele są na północy kraju, południe uchodzi za zacofane i niedoinwestowane. Faktem jest, że w całym państwie szkoły rządowe kształcą uczniów na niskim poziomie. Pedagodzy stosują kary cielesne wobec uczniów. Jest to normalna praktyka w krajach arabskich. Sami Egipcjanie nie widzą w tym nic złego. W 2008 roku, w Aleksandrii nauczyciel matematyki pobił śmiertelnie 11-letniego ucznia, który nie odrobił zadania domowego. Pedagog został skazany na zaledwie 6 lat więzienia!

Większość społeczeństwa pobiera jednak nauki w szkołach państwowych, odpłatnych w niewielkim stopniu. Uczniowie tych szkół musza uczęszczać na korepetycje ponieważ ich nauczyciele nie chcą lub nie mają możliwości by właściwie wypełniać swoje obowiązki. Przepełnione klasy z 40 uczniami i większe utrudniaja lekcje, nie mniejsze znaczenie mają pieniądze. Od państwa nauczyciel otrzymuje pensje w wysokości od 180 do 500 funtów egipskich (115 - 300zł). Udzielając korepetycji można dorobić znacznie więcej. Wielu nauczycieli na lekcjach celowo opuszcza pewne partie materiału, by zmusić swoich uczniów do korepetycji. W dużych miastach dzieci maja indywidualne korepetycje. Godzina korepetycji z języka arabskiego kosztuje w Hurghadzie od 20 do 50 funtów egipskich (10- 30 zl.).
W małych miejscowościach i na wsiach, popołudniami całe klasy spotykają się w mieszkaniu prywatnym jednego z uczniów, takiego którego rodzina ma odpowiednie warunki lokalowe (co tydzień innego) i lekcja jest kontynuowana z tym samym nauczycielem tyle, że za pieniądze. Kursy pozalekcyjne w domach prywatnych, bo tak nazywają te korepetycje Egipcjanie, odbywają się prawie ze wszystkich przedmiotów. Kto nie korzysta z tej oferty, musi się liczyć z gorszymi ocenami lub słabszymi wynikami podczas egzaminów miesięcznych, semestralnych i końcowych. Wielu ojców podejmuje dodatkowe prace, aby sfinansować edukację swoich dzieci.

Alternatywą dla szkół państwowych są szkoły prywatne i niektóre z nich zapewniają kształcenie na dobrym europejskim poziomie. Niestety stać na nie tylko nielicznych. Są 3 typy szkół prywatnych: zwykłe szkoły, które przypominaja te państwowe, ale posiadają liczne udogodnienia: nowoczesne klasy lekcyjne, obiekty sportowe (basen, sala gimnastyczna), opiekę medyczną, a nauczyciele w tych szkołach mają indywidualne podejście do uczniów. W dużych miastach (Kair, Aleksandria, Hurghada) funkcjonują też międzynarodowe szkoły językowe, w których językiem wykładowym jest angielski, niemiecki lub francuski. Nauka w tych placówkach jest wyjątkowo kosztowna. Trzecim typem szkół są szkoły religijne Al-Azar, nastawione na edukację w duchu islamu, którego wyznawcami jest aż 90% Egipcjan.

Wielu Egipcjan po zakończeniu państwowej edukacji nie może znaleść pracy w swojej rodzinnej miejsowości. Dlatego masowo przybywają oni do miast turystycznych nad Morzem Czerwonym.Podejmują niskopłatne prace w hotelach, a wieczorami uczą się języków obcych na kursach. Stwierdzić należy, że potomkowie faraonów niezwykle szybko opanowują nawet bardzo trudne języki, np. język polski. Obecnie bardzo dużą popularnością wśród Egipcjan poza angielskim cieszy sie język rosyjski. Osoby pracujące w kurortach turystycznych (piloci wycieczek, przewodnicy, rezydenci, recepcjoniści w hotelach) znają biegle kilka języków, bo każdy język to dodatkowy atut w sytuacji poszukiwania pracy. Egipcjanie są otwarci i życzliwi wobec obcokrajowców, a egipskie dzieci na turystach wypróbowują swoja znajomość języków obcych, szczególnie angielskiego.

W Egipcie powstała kiedyś najstarsza i najwspanialsza cywilizacja, a teraz państwo to jest kulturalnym i intelektualnym centrum świata arabskiego. Jednocześnie jest to kraj wielu sprzeczności z licznymi problemami społecznymi i politycznymi, w którym nadal nie ma wolności słowa. W 83-milionowym Egipcie aż 20% mieszkańców żyje w biedzie.Ogromnymi problemani są: bezrobocie, wysoki przyrost naturalny i analfabetyzm. Wszystkie w/w czynniki znacząco oddziaływują na kondycję i funkcjonowanie systemu edukacyjnego.